Pek çok prostat kanseri, prostat spesifik antijen (PSA) kan testi veya dijital rektal muayene (DRE) ile tarama sonucunda tespit edilir. Erken evre prostat kanserleri genellikle semptomlara neden olmazken, ileri evre prostat kanserleri belirtileri nedeniyle hızlıca tanıya gitmeye neden olabilir.

Tarama testleri veya semptomların sonuçlarına göre prostat kanserinden şüpheleniliyorsa, emin olmak için ek testlere ihtiyaç duyulacak ve tanı koyulabilmesi için bir üroloğun takip etmesi sağlanmalıdır. Prostat kanserinin gerçek/kesin tanısı sadece prostat biyopsisi ile yapılabilir.

• Tıbbi öykü ve fizik muayene: Doktor prostat kanserinden şüphelenir ise, idrar veya cinsel problemler gibi belirtileri ve bu belirtilerin ne kadar süredir devam ettiğini öğrenmek isteyecektir.  Ayrıca aile geçmişi dahil olmak üzere risk faktörlerini sorgulayacaktır. Doktor, prostatta kanser olabilecek herhangi bir sert bölge hissetmek için rektum muayenesi (dijital rektal muayene) yapabilir. Prostat organı parmak mesafesinde hissedilebilen bir organdır. Prostatın makattan parmakla muayenesinde prostatın sertliği ve büyüklüğü konusunda önemli ipuçları verir. Prostatın yüzeyi pürtüklü değil ve yumuşak kıvamdadır. Sert oluşu, yüzeyinde düzensizliğin parmak ile fark edilmesi prostat kanseri için önemli muayene bulgularındandır.

Dijital rektum muayenesi, kanser var ise prostatın sadece bir tarafında mı, her iki tarafta da mı yoksa prostatın ötesindeki yakın dokulara yayılma

olasılığı olup olmadığını anlamaya da yardımcı olabilir. Dijital rektal ve diğer fizik muayeneden sonra doktor bazı testler isteyebilir.

• PSA kan testi: Prostat spesifik antijen (PSA), prostat bezindeki hücreler (hem normal hücreler hem de kanser hücreleri) tarafından üretilen bir proteindir. PSA çoğunlukla meni içindedir, ancak kanda da az miktarda bulunur.

PSA kan testi genel olarak belirtiler olmayan erkeklerde prostat kanseri taraması ve prostat kanserinin neden olabileceği belirtileri olan erkeklerde ilk tanı için uygulanan bir testtir.

Kandaki PSA, mililitre başına nanogram (ng / mL) olarak adlandırılan birimlerle ölçülür. PSA seviyesi yükseldikçe prostat kanseri olma riski artar, ancak bir erkeğin prostat kanseri olup olmadığını belirleyecek kesin bir noktası yoktur. Birçok doktor, hastanın daha fazla teste ihtiyacı olup olmayacağına karar verirken 4 ng / mL ve üstü PSA değerini kesme noktası olarak kullanırken, bir grup ise 2.5 veya 3 gibi daha düşük bir seviyede diğer testlerin yapılmasını isteyebilir.

Prostat kanseri olmayan erkeklerin çoğunda 4 ng / mL altında PSA seviyesi bulunur. Yine de, 4'ün altındaki bir PSA seviyesi, bir erkeğin prostat kanseri olmadığının garantisi değildir.

• • PSA düzeyi 4 ile 10 arasında olan (genellikle “sınır çizgisi” olarak adlandırılır) erkeklerin prostat kanseri olma olasılığı yaklaşık 4'te 1'dir.
  
  
  • PSA 10'dan fazla ise, prostat kanseri olma şansı% 50'nin üzerindedir.
  
  
  • PSA seviyesi yüksekse, prostat kanseri tespit etmek için daha fazla teste ihtiyaç vardır.
  
  

Prostat kanseri tanısı konan erkeklerde, PSA düzeyi, diğer testlerin (BT taramaları veya kemik taramaları gibi) gerekli olup olmadığına karar vermek için fizik muayene sonuçları ve tümör derecesi (evre) ile birlikte kullanılabilir.

• PSA seviyesi, kanser evresinin belirlemesinde yardımcı olmak için kullanılır.


• Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa, bazı tedavilerin (cerrahi ve radyasyon gibi) faydası olmayacağı için kanser evresinin belirlenmesi tedavi seçeneklerinin belirlenmesi için gereklidir


• PSA testleri, tedaviyi belirlemenin yanı sıra tedaviden sonra kanserin olası tekrarını izlemek için de kullanılan bir yöntemdir.  

• Prostat Biyopsisi: PSA kan testi, dijital rektal muayene veya diğer testlerin sonuçları prostat kanseri riskini işaret ediyor ise, büyük olasılıkla doktor biyopsi yapılmasını isteyecektir.  Biyopsi, prostatın küçük örneklerinin çıkarıldığı ve daha sonra mikroskopla bakıldığı bir prosedürdür. Çekirdek iğne biyopsisi prostat kanserini teşhis etmek için kullanılan ana yöntemdir. Genellikle bir ürolog tarafından yapılır.

Biyopsi sırasında doktor genellikle transrektal ultrason (TRUS) veya MRI gibi bir görüntüleme testi veya ikisinin birlikte yer aldığı füzyon yöntemi ile prostatı inceler. Prostat içine ince, içi boş bir iğne sokulur, iğne dışarı çekildiğinde prostat dokusunun küçük bir kısmı çıkarılır. Bu işlem birkaç kez tekrarlanır..

Bu işlem ağrılı gibi görünse de, biyopsi genellikle oldukça kısa bir süre için rahatsızlığa neden olur, Biyopsi yapılırken, bölgeye lokal bir anestezi enjekte edilerek uyuşması sağlanır.

Biyopsi yaklaşık 10 dakika sürer. Enfeksiyon riskini azaltmak için biyopsi öncesi ve yaklaşık sonrasında 2 gün kullanmak üzere antibiyotik verilecektir.

İşlemden birkaç gün sonra, bölgede biraz ağrı hissedebilir ve idrarda kan görülebilir. Özellikle hemoroiti olan hastalarda, rektumda hafif bir kanama olabilir.  Biyopsi sonrasında spermlerde kan görülebilir veya birkaç hafta sürebilen pas renginde meni izlenebilir.

Biyopsi örnekleri, laboratuvarda kanser hücreleri içerip içermediklerini görmek için mikroskop ile incelenir. Sonuçları almak şeklinde genellikle en az 1-3 gün sürer. Patoloji raporu genel olarak aşağıdakilerden bir tanesini işaret eder.

• • Pozitif: Biyopsi örneklerinde kanser hücreleri görülmüştür.
  
  
  • Negatif: Biyopsi örneklerinde kanser hücresi görülmemiştir.
  
  
  • Şüpheli: Anormal hücreler görülmekle birlikte kesin olarak kanser olduğuna karar verilememiştir.
  
  

Patoloji raporu biyopsi sonucu kanser için negatif olarak belirtilmiş ve PSA seviyesi ve diğer testler prostat kanserine yakalanma olasılığını yüksek olarak işaret etmiyor ise belirli periyotlardaki PSA testi ve dijital rektal muayene dışında daha fazla teste ihtiyaç olmayabilir.

Biyopsi sırasında pek çok örnek alınsa da, biyopsi iğnelerinin hiçbiri kanser hücresinin olduğu bölgeye denk gelmez ise biyopsiler bazen kanseri kaçırabilir. Negatif biyopsi sonucuna rağmen PSA seviyesinin çok yüksek olması gibi nedenler ile prostat kanserinden şüphe ediliyor ise biyopsinin tekrar edilmesi gerekebilir.